Hoa nhài màu trắng, thơm mát, hay nở vào ban đêm nhưng cũng có khi nở rộ vào giữa trưa. Ngoài tác dụng để ướp trà, hoa nhài còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh.
Hoa nhài tên gọi khác là mạt lợi, nhài đơn, lài. Tên khoa học Jasminum sambac (L.) Aiton., thuộc họ Nhài Oleaceae.
Nhài là thực vật thân nhỡ, cao 0,5-3m, cây nhiều cành mọc tỏa xung quanh, có hình bầu dục, mặt bóng, mặt lá dưới có lông, mép lá nguyên.
Hoa mọc thành cụm ở ngọn, màu trắng, mùi thơm đặc trưng. Hoa thu hái vào mùa hè khi hoa nở có thể dùng tươi hoặc phơi khô, bảo quản trong hộp kín, đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát.
Theo y học hiện đại, hoa nhài có chứa chất béo thơm hàm lượng 0,08%. Hoa nhài có vị cay ngọt, tính mát. Tác dụng lợi thấp, giải biểu, thanh nhiệt, trấn thống, an thần.
1. Bài thuốc từ hoa nhài
– Chữa mất ngủ: Hoa nhài 6g, tâm sen 8g. Hãm hoa nhài và tâm sen với nước sôi, uống 3 lần/ngày, trong 7-10 ngày.
Hoặc dùng hoa nhài 10g, kim ngân hoa 20g, bồ công anh 20g, cam thảo đất 10g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần, uống trong 7-10 ngày.
– Trị tiêu chảy: Hoa nhài 5g, lá chè xanh 10g, thảo quả 3g, vỏ quả ổi xanh 3g. Sắc với 600ml nước còn 200ml, chia 3 lần trong ngày, uống sau bữa ăn, trong 3-5 ngày.
Hoặc dùng: Vỏ quả lựu 10g, cam thảo đất 10g, hoa nhài 10g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống trong 3-5 ngày.
Hoa nhài được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh.
– Trị sốt nóng, sợ gió, sợ lạnh do nhiễm phong hàn: Hoa nhài 4g, thảo quả 3g, lá chè xanh 10g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống trong 5-7 ngày.
– Trị mụn nhọt, tiêu mụn viêm: Hoa nhài 10g, cam thảo đất 5g, kim ngân hoa 20g, bồ công anh 20g, sắc lấy nước uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần, trong 7-10 ngày.
– Trị đau mỏi đầu gối, đau xương khớp: Hoa nhài 50g, móng giò heo 200g.
Cách nấu: Móng giò heo rửa sạch, chặt khúc ướp gia vị. Hoa nhài rửa sạch để ráo. Cho 3 bát nước đun sôi móng giò 30 phút, cho hoa nhài vào, nêm gia vị vừa đủ, bắc ra ngay. Ăn khi còn nóng, ăn trong 2 tuần, mỗi tuần ăn 4 lần, mỗi ngày ăn 1 lần.
Móng giò heo nấu với hoa nhài có tác dụng trị đau xương khớp.
– Chữa tăng huyết áp: Hoa nhài 10g, hoa hòe 10g, hoa đại 10g. Sắc với 600ml nước còn 200ml, uống 2 lần sáng- chiều, trong 10 ngày.
– Chữa đau đầu, hoa mắt, chóng mặt: Hoa nhài, hoa cúc mỗi vị 6g, cả 2 rửa sạch để ráo đem hãm với nước sôi, uống thay trà hàng ngày, uống trong 10 ngày.
– Hỗ trợ điều trị hen suyễn: Hoa nhài 3g, đậu phụ 100g, hãm vào nước sôi uống mỗi ngày 1 lần, trong 10 ngày.
2. Lưu ý khi sử dụng hoa nhài chữa bệnh
– Không dùng cho phụ nữ có thai.
– Không dùng hoa nhài khi bụng đói, có thể gây đau thượng vị, làm nặng thêm các triệu chứng viêm loét dạ dày, tá tràng.
– Chất cathechin trong hoa nhài có thể giảm hấp thu sắt nên dùng trong thời gian dài gây nguy cơ thiếu sắt, thiếu máu do thiếu sắt.
– Không dùng cho trường hợp dị ứng với vị thuốc.
– Những người nhạy cảm với mùi hương hoa nhài không nên dùng vì gây kích thích khó chịu.
– Những người nhạy cảm với caffein không dùng vì có thể gây kích thích tăng huyết áp khi ngủ.
